“E” Harfi – Deyim Açıklamaları / 2
Elle tutulur gözle görülür: Çok açık, gizli bir tarafı yok.
Örnek: “Şu zamana kadar elle tutulur gözle görülür bir iş yaptın mı sen?”
El oğlu: 1. Yabancı. 2. Damat.
Örnek: “El oğluna güvenme sakın!”
El sürmemek: 1. Dokunmamak, hiç değmemek. 2. Yapımına başlamamak.
Örnek: “İşe el sürmeye vakit bulamadım daha.”
El uzatmak: 1. Birine yardım etmek. 2. Dokunmaya, almaya çalışmak.
Örnek: “O bizim bir yakınımız, ona elimizi uzatmalıyız hemen.”
El üstünde tutulmak: Çok değer verilip sevilmek, kendisine büyük ölçüde saygı gösterilmek.
Örnek: “Dedem ailemizde el üstünde tutulurdu.”
El yordamıyla: Tahminlerine, sezgilerine dayanıp elle yoklayarak.
Örnek: “El yordamıyla kibrit kutusunu buldum.”
Emeği geçmek: Bir şeyin yapılmasında kendisinin de katkısı bulunmak.
Örnek: “Şu caminin yapımında kimlerin emeği geçmedi ki.”
Emek vermek: Bir şeyin meydana gelmesi için özenle ve çok çalışmak.
Örnek: “İyi bir sonuç mu almak istiyorsun? Emek ver, gayret et.”
Emir kulu: Kendisine emredilen işi yapmak zorunda olan kimse.
Örnek: “Emir kulu olmak o kadar da kolay değil.”
Eninde sonunda: Nihayet, en sonunda.
Örnek: “Eninde sonunda onu bulacağım.”
Enine boyuna: 1. Her yönü ile, eksiksiz, bütün ihtimalleri göz önünde tutarak. 2. İri yarı, gösterişli (adam).
Örnek: “Şu meseleyi enine boyuna bir kez daha düşünelim.”
Ensesi kalın: Parası çok, varlıklı, sözü geçer, ödeme gücü yüksek (kimse).
Örnek: “Neden şu ensesi kalın adamlardan yardım istemiyorsunuz.”
Ensesinde boza pişirmek: Sıkıştırıp tedirgin etmek, eziyet etmek.
Örnek: “İşlerin yavaş gittiğini gören patron işçilerin ensesinde boza pişirmeye başladı.”
Ensesine yapışmak: Yakalamak.
Örnek: “Bir hamlede ensesine yapıştı çocuğun.”
Ense yapmak: Yemek, içmek ve keyfine bakmak, hiç iş yapmamak.
Örnek: “Ense yapmayı bırak da biraz işle ilgilen.”
Er geç: Ne zaman olsa, mutlaka.
Örnek: “Er geç onu bulacağım.”
Esamisi okunmamak: Adı anılmamak, değer verilmemek.
Örnek: “Onun buralarda hiç esamisi okunmaz.”
Es geçmek: Dikkate almamak, sözleri arasında o konuya dokunmamak.
Örnek: “Borç meselesini es geçmesine fırsat vermeyin.”
Esip savurmak: Bağırıp çağırmak, öfke ile atıp tutmak.
Örnek: “Davet edilmediğini öğrenince esip savurmaya başladı.”
Eski çamlar bardak oldu: Devir değişti, eski durumların, tutumların bir önemi kalmadı.
Eski defterleri karıştırmak: Eski olayları, işleri bir çıkar umuduyla tekrar ele almak, yeniden gündeme getirmek.
Örnek: “Eski defterleri karıştırmayı bırak artık.”
Eski hamam eski tas: Hiçbir şey değişmemiş, eski durumda kalmış.
Örnek: “Köy aynı, insanlar aynı, eski hamam eski tas.”
Eski kafalı: Yeniliğe açık olmayan, yaşayış ve düşünce itibariyle eskiye bağlı.
Örnek: “Eski kafalı insanlar gittikçe azalıyor mu ne?”
Eski kurt: Tecrübeli, görmüş ve geçirmiş, mesleğini iyi bilen, hileyi ve düzeni deneyimi sayesinde hemen anlayan.
Örnek: “O da eski kurtlardandır.”
Eski toprak: Yaşlılığına rağmen dinçliğini, dayanıklılığını hâlâ sürdüren, gücünü kaybetmemiş kimse.
Örnek: “Sen eski topraksın, bizim gibi birkaç genci daha cebinden çıkartırsın.”
Eşeğini sağlam kazığa bağlamak: İşini güvenli kılacak önlemler almak.
Örnek: “Ne demişler: Eşeğini sağlam kazığa bağla, sonra Allah`a ısmarla.”
Eşek kadar: Büyük, iri; aşırı derecede gelişmiş.
Örnek: “Eşek kadar oldu ama hiç söz dinlemiyor.”
Eşek sudan gelinceye kadar dövmek: Adamakıllı, çok ve iyi dövmek.
Örnek: “Eğer aklını başına toplamazsan seni eşek sudan gelinceye kadar döveceğim, anladın mı?”
Eşek şakası: Ağır, hoşa gitmeyen, incitici, kaba şaka.
Örnek: “Ben eşek şakasından hiç hoşlanmam.”
Eşiğine yüz sürmek: Bir isteğinin yerine getirilmesi için bir kimseye yalvarmak, önünde eğilmek.
Örnek: “İnsanların eşiğine yüz sürülmemesi gerekir.”
Eşiğini aşındırmak: Bir işi yaptırmak, gördürmek için bir yere çok gidip gelmek.
Örnek: “Şu köy yolu için hükümet eşiğini aşındırıp durduk.”
Eşref saat: 1. İş görecek kimsenin uysal davranacağı, aksilik çıkarmayacağı zaman. 2. Bir işin olumlu yola girmesi için en uygun zaman.
Örnek: “İzin alabilmek için müdür beyin eşref saatini kollamaya başladı.”
Eteği ayağına dolaşmak: Telâş, korku ve heyecandan yürüyüşünü ve yapacağı işi şaşırmak.
Eteğine yapışmak: 1. Bir kimsenin manevî desteğini istemek. 2. Varlıklı, sözü geçer bir kimseden yardım ve himaye istemek.
Örnek: “Korkudan annesinin eteğine yapıştı.”
Etekleri tutuşmak: Çok telâşlanmak, heyecanlanmak.
Örnek: “Babasını parkta göremeyince etekleri tutuşmaya başladı, yoksa gelmeyecek miydi?”
Etekleri zil çalmak: Çok sevinmek, işler yolunda olmak.
Örnek: “Yazılı sınavı umduğundan iyi geçen Halit`in etekleri zil çalıyordu.”
Etek öpmek: Yaltaklanmak, dalkavukluk etmek; birine yaranmak için katına çıkıp o kimsenin eteğini öpme davranışı içinde olmak.
Örnek: “Bu makama etek öpe öpe çıktı soysuz herif.”
Eti ne butu ne?: 1. İmkânları, parası az. 2. Çelimsiz, zayıf, küçük.
Örnek: “Ona baskı yapma, zavallının eti ne butu ne?”
Eti senin kemiği benim: Çocuk velilerinin öğretmene ya da ustaya çocuğun eğitiminde kendine tam yetki verdiğini anlatmak için söylenir.
Et kafalı: Akılsız, anlayışı az, kavrayışı kıt olan. Özlü Sözler, ÇokBilgi.Com, Türkçe, Dünyanın Enleri, Deyimler, Atasözleri
Etliye sütlüye karışmamak: Kendini alâkadar etmeyen meselelerden, toplumu derinden etkileyen olaylardan uzak durmak, kaçınmak ve hiçbiriyle ilgilenmemek.
Örnek: “Kendine sahip çık, sakın etliye sütlüye karışayım deme oğlum.”
Etrafında dört dönmek: İstediğini elde etmek amacıyla bir kimsenin, bir şeyin yanından ayrılmamak, ona aşırı ilgi göstermek.
Örnek: “Çocuklar Nasreddin Hoca`nın etrafında dört dönmeye başladılar.”
Et tırnak olmak: Sıkı bir ilişkiye girmek, birbirinden kopmamak.
Ettiğini bulmak: Yaptığı bir kötülüğün cezasını görmek.
Ev açmak: Ayrı bir eve çıkmak, yerleşmek.
Örnek: “Evlendikleri günün ertesinde ev açmaya karar verdiler.”
Evde kalmak: Yaşı ilerleyen kızın evlenememesi.
Örnek: “Evde kalmak korkusu zavallı kızı yiyip bitiriyordu.”
Evdeki hesap çarşıya uymamak: Önceden tasarlanan, düşünülen bir iş umulduğu gibi gitmemek, başka bir yönde gelişmek.
Örnek: “O kadar uğraştık ama evdeki hesap çarşıya uymadı, bu paraya istediğimiz gibi bir ev bulamadık.”
Evlât acısı gibi içine çökmek: Kaybettiği bir şey için çok üzülmek.
Örnek: “Bahçeye diktiği güllerinin dipten sökülüp atılması evlât acısı gibi içine çökmüştü.”
Eyere de gelir semere de: Her işe uyar, her işe yarar, ince işler için de kaba işler için de kullanılabilir.
Eyüp sabrı: Peygamberlerden Hz. Eyyub` un başına gelen hastalığa sabredip, bundan dolayı şikâyet etmemesi; güçlük ve üzüntülere, hastalığa karşı sabretmesinden hareketle, en ağır ve sürekli üzüntülerden bile yakınmayanın büyük ve uzun sabrını anlatmak için kullanılır.
Eyvallah demek: 1. Razı olmak, kabul etmek. 2. Ayrılırken “Allah`a ısmarladık” anlamında kullanılır.
Eyvallah etmemek: Minnet altına girip boyun eğmemek.
Örnek: “Aç kaldı, susuz kaldı ama kimseye eyvallah etmedi.”
Ezbere iş görmek: İncelemeden, özenmeden, gerekli olan bilgiyi almadan, gelişi güzel iş yapmak.
Örnek: “Ben sana ezbere iş görme demedim mi?”
Ezilip büzülmek: Güç bir duruma düştüğünü, utandığını, sıkıldığını davranışlarıyla belli etmek.
Örnek: “Hiçbir insanın karşımda ezilip büzülmesine tahammülüm yoktur.”